Jak zostać psychoterapeutą

W Polsce zawód psychoterapeuty wciąż nie jest zawodem prawnie regulowanym co może prowadzić do wielu nadużyć i niskiej jakości oferowanych usług. Nie istnieje powszechnie obowiązująca ustawa, która określałaby kto może posługiwać się tytułem „psychoterapeuta” i oferować usługi psychoterapeutyczne. W związku z powyższym określenie wymagań jakie należy spełnić aby wykonywać ten zawód leży po stronie towarzystw oraz szkół tworzących programy kursów psychoterapeutycznych. Nie istnieje jeden dokument określający minimalne wymagania w tym zakresie.

Wymagania opisywane przez większość działających w Polsce towarzystw obejmują zazwyczaj następujące wymagania, które należy spełnić aby wykonywać zawód psychoterapeuty:

1. Ukończyć studia wyższe uzyskując tytuł magistra lub lekarza medycyny. Preferowane kierunki studiów to przede wszystkim psychologia oraz medycyna o specjalności psychiatria, w dalszej kolejności pedagogika, socjologia, kulturoznawstwo oraz pozostałe kierunki medyczne i w kolejnej grupie pozostałe kierunki humanistyczne.

2. Ukończyć lub być w trakcie pełnego szkolenia psychoterapeutycznego. Pełny kurs psychoterapii to szkolenie trwające minimum 4 lata obejmujące co najmniej 1200 godzin w tym co najmniej:

  • 590 godzin kształcenia teoretycznego oraz umiejętności i metod praktycznych (w formie wykładów, seminariów, warsztatów).

Kształcenie teoretyczne powinno obejmować:

  • teorie rozwoju człowieka,
  • społeczne i kulturowe uwarunkowania psychoterapii,
  • teorie psychopatologii i diagnozy nozologicznej,
  • diagnozę psychoterapeutyczną,
  • podejścia psychoterapeutyczne,
  • wybrane elementy wiedzy klinicznej.

Kształcenie praktyczne powinno obejmować:

  • znajomość konkretnych metod i technik psychoterapeutycznych,
  • ćwiczenie powyższych metod w trakcie zajęć (odgrywanie ról, tzw. scenki terapeutyczne),
  • 100 godzin własnego doświadczenia psychoterapeutycznego lub ekwiwalentnego w systemie indywidualnym lub grupowym. Własne doświadczenie psychoterapeutyczne: psychoterapia lub inne własne doświadczenie terapeutyczne w formie indywidualnej lub grupowej umożliwiające uzyskanie wiedzy o własnym funkcjonowaniu, poznawanie własnych sposobów przeżywania i cech osobowości, autorefleksja i analiza własnego funkcjonowania w relacji psychoterapeutycznej,
  • 150 godzin superwizji indywidualnej lub grupowej. Praktyka psychoterapeutyczna pod superwizją, uczestnictwo w superwizji grupowej,
  • 360 godzin stażu klinicznego umożliwiającego kontakt z pacjentami o różnej diagnozie,

Zalecenia Polskiej Rady Psychoterapii.

Osoby spełniające punkt 1 oraz 2 mogą rozpocząć pracę używając tytułu psychoterapeuta lub psychoterapeuta w trakcie szkolenia (jeśli pozostają w trakcie szkolenia z psychoterapii).

Należy pamiętać o jeszcze jednym, niezwykle istotnym warunku dotyczącym uprawiania zawodu psychoterapeuty. Każda osoba, która uzyskała dyplom psychoterapeuty i prowadzi praktykę psychoterapeutyczną jest zobowiązana do superwizowania swojej pracy. Jest to warunek konieczny gdyż praca psychoterapeuty jest niezwykle obciążająca emocjonalnie a proces terapii może prowadzić do licznych identyfikacji z różnymi częściami pacjenta/klienta co może zaciemniać obiektywny ogląd sytuacji. Z tego względu każdy terapeuta powinien bezwzględnie konsultować swoja prace z superwizorem.

Dalszy rozwój psychoterapeuty.

Po uzyskaniu dyplomu szkoły wielu specjalistów rozpoczyna pracę pod superwizją. Dalszym krokiem w rozwoju zawodowym będzie uzyskanie certyfikatu psychoterapeuty. Zazwyczaj o certyfikat psychoterapeuty można ubiegać się po kilku latach pracy (jest to jednak zależne od towarzystwa psychoterapeutycznego, które określa wymagania w tym zakresie – istnieją towarzystwa które umożliwiają uzyskanie certyfikatu od razu po szkoleniu). Osoba która chce uzyskać certyfikat składa opis swojej pracy z danym pacjentem w którym pokazuje swój sposób pracy oraz rozumienia dynamiki psychoterapeuta – pacjent/klient oraz zdaje egzamin certyfikacyjny. Często towarzystwa wymagają również odbycia określonej liczby superwizji oraz dostarczenia pozytywnej opinii superwizora lub superwizorów.

Certyfikat psychoterapeuty jest potwierdzeniem nie tylko faktu, że dana osoba ukończyła pełne szkolenie ale również tego, że jest praktykiem aktywnie pracującym w zawodzie psychoterapeuty (zazwyczaj od kilku lat) i poszerzającym cały czas swoją wiedzą – jest to więc doświadczony psychoterapeuta. O wymaganiach do uzyskania Certyfikatu Psychoterapeuty Polskiego Towarzystwa Psychoterapii Interpersonalnej przeczytasz tutaj.

Rozwój po uzyskaniu certyfikatu wiąże się z dalszym korzystaniem z superwizji własnej pracy oraz uczestnictwem w konferencjach, szkoleniach warsztatach rozwijających warsztat psychoteraeputy. Część doświadczonych terapeutów decyduje się wspierać mniej doświadczonych kolegów superwizując ich pracę – te osoby mają możliwość rozpoczęcia ścieżki superwizyjnej mającej na celu uzyskanie certyfikatu superwizora psychoterapii. Podobnie jak w przypadku certyfikatu psychoterapeuty szczególne wymagania określane są przez konkretne towarzystwa psychoterapeutyczne.

O wymaganiach do uzyskania Certyfikatu Psychoterapeuty Polskiego Towarzystwa Psychoterapeutycznegoj przeczytasz tutaj.