Kodeks etyczny psychoterapeuty
Polskiego Towarzystwa Psychoterapeutycznego
PREAMBUŁA
• Psychoterapeuta korzysta ze swojej wiedzy i umiejętności wyłącznie dla dobra pacjenta/klienta zgodnie z przyjętym kontraktem.
• Psychoterapeuta szanuje autonomię, system wartości i godność pacjenta/klienta oraz zachowuje zewnętrzną neutralność w stosunku do jego wyborów oraz przekonań.
• Psychoterapeuta przestrzega zasad etyki w kontaktach z pacjentami/klientami – czyli przede wszystkim: zasady poufności, utrzymywania i rozwijania kompetencji, odpowiedzialności, szacunku dla innych profesjonalistów, stosowania odpowiednich narzędzi diagnostycznych oraz prowadzenia badań naukowych.
ZASADY OGÓLNE
Psychoterapeuta w swojej pracy uwzględnia przede wszystkim dobro pacjenta/klienta – czyli podejmuje działania mające na celu zmianę jego wewnętrznych funkcji psychicznych oraz zachowań zewnętrznych w świetle norm obowiązujących w danym środowisku kulturowym. Podstawowym warunkiem uczciwej i rzetelnej pracy psychoterapeuty jest odpowiednie przygotowanie osobowościowe oraz teoretyczne. Psychoterapeuta monitoruje swój stan psychiczny dbając o odpowiedni poziom swojego dobrostanu w celu zapewnienia pacjentowi/klientowi odpowiedniego standardu swoich usług.
POUFNOŚĆ
Psychoterapeuta jest zobowiązany do zachowania poufności informacji uzyskiwanych od klientów/pacjentów w trakcie pracy psychoterapeutycznej.
Psychoterapeuta musi uzyskać zgodę pacjenta/klienta na dokonanie zapisu elektronicznego (audio i/lub wideo) sesji oraz przed użyciem materiałów pochodzących z zapisu psychoterapii do celów certyfikacyjnych lub szkoleniowych, musi również zmodyfikować wszelkie informacje w taki sposób aby uniemożliwić identyfikację osoby, której dotyczą.
W przypadku pracy z osobami niepełnoletnimi psychoterapeuta jest zobowiązany uzyskać zgodę rodziców dziecka lub opiekuna prawnego na stosowanie oddziaływań terapeutycznych. Wobec osób, które nie są w stanie wyrazić dobrowolnej, świadomej zgody (np. pacjentów z rozpoznaniem psychozy), psychoterapeuta dodatkowo troszczy się o ochronę ich interesów, a w razie potrzeby konsultuje się z osobami im bliskimi.
Wyjątek od zasady poufności stanowią sytuacje, w których nieujawnienie informacji wiązałoby się z wyraźnym niebezpieczeństwem dla klienta lub dla innych, bądź takie, które regulują inne zasady, np. normy prawne.
UTRZYMYWANIE KOMPETENCJI ORAZ SUPERWIZJA
Psychoterapeuta zobowiązany jest do utrzymywania jak najwyższych standardów w zakresie kompetencji zawodowych poprzez ich ciągły rozwój uczestnicząc w szkoleniach, seminariach, konferencjach. Psychoterapeuta uznaje granice własnych umiejętności i ograniczenia stosowanych przez siebie metod, zdając sobie sprawę, iż osobiste problemy i konflikty mogą negatywnie wpływać na efektywność jego pracy w związku z czym powstrzymuje się od działań w sytuacjach w których jego osobiste problemy mogą doprowadzić do nieadekwatnych zachowań lub szkody. W związku z powyższym psychoterapeuta jest zobowiązany dbać o zdrowie fizyczne oraz dobrą kondycję psychiczną.
Psychoterapeuta jest bezwzględnie zobowiązany do korzystania z superrewizji własnej pracy terapeutycznej oraz do współpracy z innymi specjalistami w celu minimalizowania ryzyka popełnienia błędu.
NEUTRALNOŚĆ PSYCHOTERAPEUTYCZNA
Psychoterapeuta w trakcie procesu leczenia zachowuje neutralność terapeutyczną – czyli nie narzuca w sposób świadomy pacjentowi własnego systemu wartości oraz przekonań. Szanuje prawo pacjenta/klienta do posiadania własnego systemu wartości, przekonań i odmiennych opinii. Psychoterapeuta pozostawia pacjentowi/klientowi wolność w zakresie podejmowanych przez niego decyzji. Wyjątek mogą stanowić sytuacje w których pacjent/klient podejmuje skrajnie niekorzystne decyzje, które mogą skutkować trwałą utratą zdrowia lub życia swojego lub jego najbliższych.
DOBRO PACJENTA/KLIENTA
Psychoterapeuta rozpoczyna każdy proces psychoterapeutyczny od określenia zasad/ram psychoterapii – czyli tzw. kontraktu psychoterapeutycznego (settingu). Kontrakt opisuje w szczególności miejsce, długość i częstotliwość spotkań, metody pracy oraz zasady finansowania. Pacjent w każdym momencie ma prawo do przerwania lub zakończenia leczenia. Psychoterapeuta nie podejmuje się pracy z osobami bliskimi oraz unika wszelkich kontaktów towarzyskich z pacjentem/klientem. Relacja psychoterapeutyczna wyklucza relacje o charakterze seksualnym z pacjentem/klientem zarówno podczas jak i po zakończeniu procesu psychoterapii. W trakcie trwania procesu psychoterapii wykluczone są również inne pozaterapeutyczne relacje z pacjentem/klientem. Psychoterapeuta kontaktuje się z osobami trzecimi (członkami rodziny, znajomymi pacjenta) wyłącznie za jego wcześniejszą zgodą poza sytuacjami zagrażającymi zdrowiu lub życiu pacjenta oraz w przypadku leczenia dzieci, osób psychotycznych lub hospitalizowanych. Psychoterapeuta kończy relację terapeutyczną, kiedy został osiągnięty cel terapii, nastąpiła satysfakcjonująca poprawa stanu pacjenta/klienta, pacjent/klient nie korzysta z relacji terapeutycznej lub kontynuowanie terapii mogłoby przynieść mu szkodę, pacjent/klient podjął decyzję o zakończeniu terapii.
MARKETING, REKLAMA, WYSTĄPIENIA PUBLICZNE
Ogłoszenia marketingowe dotyczące świadczonych usług oraz reklama ma na celu umożliwienie pacjentom/klientom dokonania oceny i wyboru opartego o rzetelną informację. Psychoterapeuta jest zobowiązany precyzyjnie przedstawić własne kwalifikacje zawodowe, rodzaj prowadzonej działalności, przynależność organizacyjną. W wystąpieniach publicznych dotyczących psychoterapii technik terapeutycznych lub publikacji psychoterapeuta opiera swoje wypowiedzi na rzetelnej wiedzy na temat zarówno własnych atutów, jak i ograniczeń.
Psychoterapeuta jest zobowiązany w szczególności do rzetelnego poinformowania o swoim wyksztalceniu i przygotowaniu psychoterapeutycznym oraz poddawaniu swojej pracy superwziji.
STANDARDY MORALNE I PRAWNE
Etyczne standardy przestrzegane przez psychoterapeutę w jego życiu prywatnym są jego osobistą sprawą o ile nie wpływają na wypełnianie obowiązków zawodowych oraz nie są upubliczniane w sposób który może umniejszać zaufanie społeczne do psychoterapii. Powyższe standardy powinny być przedmiotem refleksji psychoterapeuty.
Jako pracownik lub pracodawca psychoterapeuta nie angażuje się w żadne praktyki, które prowadzą do zachowań nielegalnych.
BADANIA NAUKOWE
Przed przystąpieniem do badań psychoterapeuta rozważa rzetelnie ich potencjalny wpływ na pacjenta/klienta oraz sposób, w jaki badania najlepiej mogą się przyczynić do rozwoju nauki oraz dobra człowieka. Zna przepisy i standardy zawodowe regulujące przeprowadzanie badań z udziałem ludzi. Psychoterapeuta-badacz jest odpowiedzialny za zagwarantowanie przestrzegania standardów etycznych w trakcie badania.